ساترا دستورالعمل صیانت از حقوق کودکان در رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر را ابلاغ کرد
سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی (ساترا) دستورالعمل صیانت از حقوق کودکان و نوجوانان را به رسانه‌ها ابلاغ کرد. این دستورالعمل که ۹ آذر تصویب و ۱۵ اسفند ابلاغ شد، از ۳۰ اسفند لازم‌الاجرا است.
طبق دستورالعمل ساترا، امروزه افراد زیر ۱۸ سال مخاطبان مهم رسانه‌ها محسوب می‌شوند و تأثیرات روانی و جسمانی این فضا برای آن‌ها انکارنشدنی است؛ بنابراین لزوم حمایت از کودکان به‌عنوان گروه حساس ایجاب می‌کند دستورالعمل‌هایی در حوزه‌ی صیانت و حمایت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی تدوین شود.
ساترا می‌گوید کودکان و نوجوانان به شرطی حق استفاده از محصولات رسانه‌ها در فضای مجازی را دارند که این محصولات متناسب با نیازها و علایق و رشد سالم جسمی، روحی و عاطفی آن‌ها تهیه شده باشد و برخلاف مصلحتشان نباشد؛ بنابراین کودکان و نوجوانان باید در برابر محصولات مضر در فضای مجازی محافظت شوند.
براساس دستورالعمل ساترا، رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (VOD) ملزم به رعایت موارد زیر هستند:
- رده‌بندی سنی محتوا با درنظرگرفتن گروه‌های سنی پنج‌گانه و نیز موضوعات سیزده‌گانه مشمول رده‌بندی سنی
- محتوای مربوط به کودکان، در بخش ویژه کودکان از سایر محتواها به‌روشنی متمایز شود
- ایجاد ابزار کنترل و نظارت از طریق والدین برای اعمال محدودیت در دسترسی کودکان
- اتخاذ تدابیری برای رعایت حریم خصوصی و حفظ محرمانگی اطلاعات شخصی کاربران
- ایجاد موضوعات مربوط به گزارش محتوای نامناسب برای کودکان
- پاسخ‌دهی به گزارش‌های کاربران ظرف ۲۴ ساعت
ساترا: استفاده از اطلاعات جمع‌آوری‌شده از کودکان تنها در صورت رضایت اولیا امکان‌پذیر است
ساترا همچنین جمع‌آوری، افشا، مبادله و استفاده از اطلاعات گردآوری‌شده از کودکان و نوجوانان را ممنوع اعلام کرد. البته در صورت اخذ رضایت اولیای قانونی در زمان ایجاد حساب کاربری و تنها با هدف بهبود پیشنهاد محتوا براساس سابقه‌ی جست‌وجو و علایق کودک و ارائه‌ی پیشنهاد به وی، امکان‌پذیر است.
تبلیغات متناسب با سن کودک
ساترا تأکید کرده است که تبلیغات قبل، حین و بعد از پخش محتوا برای کودکان و نوجوانان باید با رده‌ی سنی آن‌ها تناسب داشته باشد. البته در ماده‌ی ۴ دستورالعمل ساترا می‌خوانیم که هر قسم از تبلیغات تجاری برای رده‌ی سنی زیر ۱۲ سال منع می‌شود و برای بالای ۱۲ سال، تبلیغات حاوی حداقل یکی از موارد زیر ممنوع است:
- تبلیغات گمراه‌کننده: شامل محتوای تبلیغاتی که اطلاعات نادرست یا ناقص ارائه می‌کند و موجب گمراهی یا تحت تأثیر قرار دادن قضاوت یا به اشتباه انداختن این گروه سنی در تشخیص کالا یا خدمت با کالا یا خدمت دیگر می‌شود.
- تبلیغات نامحسوس: نمایش محصول، خدمت یا علامت تجاری به‌صورت غیر واضح در محتوای تبلیغات به نحوی که در ازای دریافت پول یا عوض مشابه باشد.
- فروش از راه دور: محتوای تبلیغات تجاری که به‌صورت مستقیم راه‌های ارتباطی جهت خرید کالا یا خدمت را عرضه می‌کند.
- استفاده از افراد مشهور و محبوب کودکان و نوجوانان به منظور ترغیب برای خرید
- تشویق به شرکت در مسابقات و قرعه‌کشی‌های منوط به پرداخت هزینه
ساترا: تبلیغات برای رده سنی زیر ۱۲ سال ممنوع است
محتوای ممنوعه
طبق دستورالعمل ساترا، انتشار برخی موارد در رسانه در جهت تحریک یا ترغیب به کودک‌آزاری، نمایش برقراری ارتباط با کودکان و نوجوانان به منظور آزار جنسی، نمایش کودکان و نوجوانان به‌صورت عریان یا با پوشش‌های مبتذل ممنوع است. از دیگر مواردی که نمایش آن‌ها ممنوع است باید به محتوای زیر اشاره کرد:
- محتوای مروج اعتقادات، آیین‌ها و باورهای خرافی و انحرافی آسیب‌زننده و مغایر با موازین اسلامی و آیین‌ها و مناسک آن باورها، بدون قصد تحلیل و نقد
- ارائه‌ی مفاهیم انتزاعی شبهه‌برانگیز در محتوای اعتقادی و دینی
- نمایش و ترویج اقدامات خطرناک (به‌ویژه با اجرای کودکان) همچون پرش از ارتفاع، استفاده از مواد منفجره، درگیری و تعقیب دزدان بدون قصد هشدار
- نمایش حیوان‌آزاری و ترویج برقراری رابطه عاطفی افراد (به‌ویژه کودکان) با حیوانات ناقل بیماری
- آموزش و تشویق و ترویج ارتکاب محرّمات شرعی
- تشویق و ترویج و عادی‌سازی هتک حرمت والدین و بزرگسالان
- گفتار و رفتار صریح یا شدیدا توهین‌آمیز، تبعیض‌آمیز و نفرت‌پراکن
- نمایش جزئیات زخم و جراحات عمیق مثل قطع یا متلاشی شدن عضو مگر در موضوعات و فرایندهای پزشکی، بهداشتی و علمی
جریمه تخطی رسانه‌ها
در ادامه‌ی دستورالعمل صیانت از حقوق کودکان در رسانه‌های مجازی، تنبیهات رسانه‌ها در صورت تخلف از دستورالعمل ابلاغی اعلام شده است. ساترا می‌گوید این جرایم با تشخیص کمیته رسیدگی و متناسب با تخلف ارتکابی مشمول یک یا چند مورد از تنبیهات زیر می‌شود:
- تذکر همراه با درج در پرونده
- اخذ تعهدنامه‌ی کتبی
- درج عذرخواهی یا اصلاحیه در رسانه
- ممنوعیت بارگذاری مطلب جدید به مدت حداکثر یک هفته
- ارائه‌ی خدمات رایگان مبنی بر آموزش سواد رسانه‌ای و فضای مجازی کودکان
- الزام به همکاری با رسانه‌های کودکان و نوجوانان به‌رایگان
- ممنوعیت فروش حق اشتراک جدید به مدت حداکثر یک هفته
- محرومیت یا محدودیت در تبلیغات بازرگانی و حامی مالی برنامه‌های تلویزیونی
- عدم صدور تأییدیه‌های جدید ساترا
- محرومیت از مدیریت رسانه
- تعلیق مجوز رسانه
- لغو مجوز رسانه
ساترا به منظور گزارش محتوای کودک‌آزاری در رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر داخلی، سامانه پایش مردمی «ساپرا» را نیز راه‌اندازی کرده است.
